NIEUW NUMMER DE KLEINE MEIJERIJ VERSCHENEN
Nummer 4 van het kwartaalblad/vlugschrift van heemkundekring De Kleine Meijerij, de laatste van dit jaar, brengt wederom een mooie variatie aan rijk geïllustreerde artikelen die met de geschiedenis van Oisterwijk c.a. van doen hebben.

Frans Goris opent met een uitgebreid artikel over de gebroeders Kees en Jan Trimbos, die in 1943 in Moergestel ondergedoken zaten als ‘boerenknechten’ bij Van Iersel in het Moergestels Broek. Kees (dokter) Trimbos werd later bekend en beroemd als seksuoloog. Deel 2 komt in het volgende nummer van De Kleine Meijerij.
 
De onderduikadressen van Kees en Jan Trimbos bij Van Iersel en Van Dusseldorp.

Het levensverhaal van Frater van Tilburg (en Oisterwijker) Theo Cornelissen (1910-1964) is het onderwerp van een bijzonder artikel van Yvonne Welings. Frater Eustachinus zoals zijn fratersnaam was, vertrok na het behalen van zijn hoofdakte onderwijzer in 1933 naar Indonesië.
 
Rechts frater Theo Cornelissen. (coll. Regionaal Archief Tilburg)

Verder in deze uitgave een aanvulling op een artikel over de auto’s van de Berkelse Dineke Habraken dat verscheen in het vorige nummer.In zijn bijdrage beschrijft Harrie van Iersel hoe Bosschenaar J. Meijring in 1916 vergunning kreeg voor de bouw van een zomerhuis aan de Molenstraat in Helvoirt dat “De Sparren” zou worden gedoopt. Eind jaren vijftig zijn bij de werken aan de Rijksweg diverse huizen gesloopt op het pleintje dat toen ’t Eind werd genoemd. Huis De Sparren kon daarbij net gespaard blijven.
 
Huis 'De Sparren' te Helvoirt. (foto: Wies van Leeuwen)

Mark Vermeer beschrijft in dit nummer een rechtszaak uit omstreeks 1700 die ging over een buitenechtelijk kind van Udenhouter Jan Peters Vermeer en zijn vriendin Clara Doremans. Een verrassend verhaal met bijzondere wendingen.
In 1953 verscheen in het Oisterwijks weekblad Kerkklokje een gedicht met als titel “Ode aan de Ley”. Martin van der Waals neemt dit bijzondere gedicht mee in zijn herinneringen aan de later naar het zuiden verlegde Voorste Stroom die, en daarover gaat het gedicht, ook wel ‘vuile stroom’ genoemd werd.
Een korte bijdrage van Wim de Bakker over de oude Oisterwijkse Linde achter het Raadhuis sluit de artikelenreeks van jaargang 2024 af. In dit nummer ook de jaarinhoud van deze jaargang.
 
Detail afbeelding Lindeboom op kadasterkaart Oisterwijk 1832 (coll. Wim de Bakker)

Bij de literatuursignalementen speciale aandacht voor het boek ’Schatten onder het maaiveld Tilburg Heikant-Helvoirt Leikant’ van metaaldetectorspecialist Cees de Werdt met ook bijzondere vondsten uit Helvoirt.
Verdere boekaankondigingen:
- Theo van Etten. Bier van eigen bodem. 4500 jaar Tilburgse brouwerijgeschiedenis.
- Joost van den Berg en Els Oomis. Natuur in Oisterwijk door de ogen van Els Oomis.

De Webtip deze keer is:: www.oorlogsbronnen.nl (webpagina over Wereldoorlog 2 in Nederland)

Deze aflevering 4 van De Kleine Meijerij is verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk te Oisterwijk, bij Johan heeft het te Moergestel, Primera Koningsoord te Berkel-Enschot, SPAR te Esch, Slijterij Mitra te Helvoirt, de Read-shop/DA te Udenhout en het Heemcentrum van De Kleine Meijerij in het voormalig gemeentehuis van Haaren aan het Mgr. Bekkersplein.

BIDPRENTJESCOLLECTIE DE KLEINE MEIJERIJ ONLINE

Bidprentje van pastoor Lambertus van den Boome uit Udenhout (overleden 20 april 1824)
Bidprentjes zijn prentjes die binnen de katholieke gemeenschap uitgedeeld worden ter herinnering aan een bepaalde belangrijke gebeurtenissen. Dat kon zijn bij een doop, een eerste communie of een huwelijk, maar met name een begrafenis. De bidprentjes voor overledenen (ook wel doodsprentjes genoemd) hadden tot doel om de nagedachtenis aan de overledene levend te houden en mensen te vragen te bidden voor zijn of haar ziel. De oudste prentjes dateren uit het einde van de zeventiende eeuw en zijn gemaakt voor geestelijken of andere personen van aanzien. In de loop van de negentiende eeuw werd het gebruik van bidprentjes meer gemeengoed en ook nu nog worden ze uitgegeven.  
Wat zien we op een bidprentje?
De voorkant bestaat veelal uit een religieuze voorstelling zoals een afbeelding van Maria, Jezus of een heilige. Later werd ook wel voor een portret(foto) gekozen van de persoon voor wie het prentje werd uitgegeven of een sfeervolle afbeelding. Op de achterkant of binnenzijde bij de zogenaamde dubbele prentjes staan gegevens over de persoon in kwestie. Het prentje bevat vaak ook een oproep tot gebed of een bijbelse tekst.
Aanvankelijk vermeldden de bidprentjes alleen namen en informatie over geboorte en overlijden van de persoon voor wie ze waren opgemaakt. Later verschenen er uitgebreidere biografische beschrijvingen. Hierin kun je bijvoorbeeld informatie vinden over eventuele (kerkelijke) onderscheidingen, functies, missiewerk en kerkelijke jubilea.

Het is zover!
Met ingang van 1 november is deze collectie online te raadplegen via een aparte website: Bidprentjescollectie De Kleine Meijerij
De collectie bidprentjes van De Kleine Meijerij bevat bidprentjes betreffende overleden personen uit de negen plaatsen van ons werkgebied.
Het betreft bijna 24.000 exemplaren. Door de leden van onze werkgroep bidprentjes zijn die gescand en inhoudelijk ontsloten. Een heel monnikenwerk.
De bidprentjeswebsite wordt regelmatig aangevuld.
De site is zeker interessant voor mensen die bezig zijn met stamboomonderzoek.

Bidprentje van Cornelis van der Meer uit Haaren (overleden 29 mei 1910)
Mocht u nog originele bidprentjes hebben die u niet op deze website tegenkomt dan houden wij ons gaarne aanbevolen voor uitbreiding van onze collectie.
De collectie is iedere vrijdag tijdens openingstijden (09.00-16.00 uur) te raadplegen in ons Heemcentrum in het voormalig gemeentehuis van Haaren aan het Mgr. Bekkersplein 2 te Haaren.

AFLEVERING 3 VAN DE KLEINE MEIJERIJ VERSCHENEN
Het thema van Open Monumentendag 2023 was “Levend erfgoed”. Het nieuwe nummer van kwartaaltijdschrift/vlugschrift van Heemkundekring De Kleine Meijerij sluit af met een kort redactioneel artikel dat aandacht besteedt aan de breed opgezette en gevarieerde erfgoedmanifestaties die in de gemeenten van haar werkgebied, waaronder Oisterwijk, heeft plaatsgevonden. Onder andere werd in Sociaal-cultureel centrum De Schalm in Berkel-Enschot een erfgoedvitrine onthuld.

 
Café De Keijzer gelegen aan het toenmalige kruispunt (coll: Annie van Roessel-Kolen)
Eveneens onderdeel van levend erfgoed is het in woord en beeld vastleggen van aspecten van de geschiedenis van de kernen van een gemeente. Harrie van Iersel beschrijft in het openingsartikel van dit nieuwe nummer ‘Het einde van ’T Eind’ in Helvoirt. Eind jaren ’50 van de vorige eeuw werd de Rijksweg van Den Bosch naar Breda onder andere ter hoogte van Helvoirt naar het zuiden verlegd. Dit had uiteraard gevolgen voor het Helvoirtse kruispunt en de aanpalende bebouwing. In dit artikel, begeleid door veel toepasselijke illustraties, wordt de oude situatie in herinnering geroepen.
Verder onderzoek naar een Moergestels medaillon, waarvan de vondst gemeld werd door Gerard Willems in nummer 4 van dit tijdschrift van het jaar 2022, wordt beschreven door Anton van Dorp. Er is onder andere onderzoek gedaan naar de samenstelling van het materiaal waaruit blijkt het medaillon is gegoten uit lood en tin. Ook na dit nieuwe onderzoek, zo blijkt, is definitief uitsluitsel over diverse vragen eromheen nog niet te geven.

Rijtuigenfabirek Van den Biggelaar aan 't Rootven. (coll. Ad Wolfs Adr. Zn Moergestel)
De familie Van den Biggelaar behoorde in onder meer Moergestel, Udenhout en Berkel tot de ‘autopioniers’ in het werkgebied van De Kleine Meijerij. Drie stambomen van deze familie worden door Joost van der Loo aan elkaar gekoppeld. Constantinus van den Biggelaar, een buitenbeentje op technisch gebied, was de tweede inwoner van Moergestel die een auto bezat. Hij bouwde autobussen en begon een autobusdienst. Eerdere publicaties hierover in dit blad worden in de bronvermeldingen bij het artikel gegeven, zodat deze gemakkelijk terug te vinden zijn.
            
Sjef Paijmans in Kamp Vught. (coll.Nationaal Archief)
Oisterwijker Sjef Paijmans is het onderwerp van een bijdrage van Daan Doesborgh, die op verzoek van het Regionaal Archief Tilburg een podcast maakte over de memoires van Paijmans. Deze werd na de bevrijding opgepakt en kwam om lang onopgehelderde redenen terecht in Kamp Vught, waar hij tussen SS-ers en collaborateurs moest verblijven. Het verhaal van Daan Doesborgh werpt nieuw licht op deze bijzondere zaak.
                              
Zelfportret Henri van Vucht en potloodtekening van zijn echtgenote. (foto: Christ van Eekelen)
Een bedrijf in Esch dat dit jaar het eeuwfeest viert is Van Vucht interieuratelier. Nettie van de Langenberg-Scheepens gaat in haar bijzonder ‘schilderachtig’ geïllustreerde bijdrage op zoek naar de wortels van de familie die het nog altijd actieve bedrijf heeft opgericht. “Stamvader’ was de niet onverdienstelijke (kunst)schilder Henri van Vucht.
Literatuur-signalement is deze keer het boek ‘Over de notaris van Udenhout en Biezenmortel” van schrijversteam Erfgoedcentrum ’T Schoor. De webtip verwijst naar www.bossche-encyclopedie.nl, over transcripties en bewerkingen (door Stan Ketelaars) van het oudste Bossche protocol.

 Deze aflevering 3 van De Kleine Meijerij is verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk te Oisterwijk, bij Johan heeft het te Moergestel, Primera Koningsoord te Berkel-Enschot, SPAR te Esch, Slijterij Mitra te Helvoirt, de Read-shop/DA te Udenhout en het Heemcentrum van De Kleine Meijerij in het voormalig gemeentehuis van Haaren aan het Mgr. Bekkersplein.

AKTIVITEITEN OPEN MONUMENTENDAGEN IN DE KLEINE MEIJERIJ
EEN BRUISEND ERFGOEDWEEKEND

Wat is er op 9 en 10 september 2023 te doen in de plaatsen van ons werkgebied?
Zie voor uitgebreidere informatie de linkjes.

Berkel-Enschot
Zaterdag 9 september:
* Koningsoord 12.00- 16.00 uur onderdeel van de CultuurProeverij en Monumentenactiviteiten gemeente Tilburg met folder
  Filmpjes over het leven in de abdij Koningsoord, kleine foto-expositie, rondleiding pandgang, optreden Elerlyc, informatiestand
* Museum Onder d'n Hooizolder 11.00 tot 17.00 uur
  Voorwerpen uit grootmoeders tijd, tuinwandeling, expositie over de huisschilder en zijn materialen in de eerste helft van de vorige eeuw.  
Zondag 10 september
* Museum Onder d'n Hooizolder, zie hierboven, 11.00 tot 17.00 uur met om 13.30 een optreden van de Elkerlyc Speellieden.

Esch
Zaterdag 9 september:
* Kraam bij de bierpomp met informatie over monumentaal Esch. 11.00-16.00 uur
Dit maakt onderdeel uit van de activiteiten in de gemeente Boxtel activiteiten in de gemeente Boxtel waar 3 fietsroutes zijn uitgezet langs monumenten in de plaatsen Boxtel, Esch, Liempde en Lennisheuvel

Haaren
Zondag 10 september
* Openstelling heemcentrum de Kleine Meijerij  in voormalig gemeentehuis (Mgr. Bekkersplan 2) 11.00-16.00 uur.
Tussen het feestgedruis van het Reuzenfestival op het plein, kunt u binnen onze expositieruimte bezoeken, oude filmpjes bekijken en oude foto’s van Haarense monumenten bewonderen. Wilt u snuffelen in mooie boeken over historie, archeologie, cultuur enz. van onze regio? U kunt ze bij ons kopen (contant geld).
* Openstelling Museum Gedenkplaats Haaren in voormalig gemeentehuis 11.00-16.00 uur.
De gedenkplaats wil de geschiedenis van het Groot-Seminarie (later Haarendael) in stand houden. Het gebouwencomplex is nl. in gebruik geweest van 1941-1944 als gijzelaarskamp en later gevangenis, Polizie- und Untersuchungsgefängnis.

Helvoirt
Zondag 10 september
* Openstelling monumenten in Haaren: 12.00-17.00 uur Sint-Nicolaaskerk, protestantse kerk (oude Nicolaaskerk) en 11.00-17.00 uur Landgoed Zwijnsbergen. 

Heukelom / Haaren / Moergestel / Oisterwijk (gemeente Oisterwijk)
Zondag 10 september
* In de diverse kernen van de gemeente Oisterwijk vinden verschillende verrassende activiteiten plaats in het kader van Open Monumentendag Erfgoedpresentatie van 11.00 tot 16.00 uur. Voor de mogelijkheden zie het overzicht . In iedere kern is een ‘Erfgoedwerf’. Op centrale punten in elke kern komen marktkramen. Digitaal krijg je via QR-codes informatie over cultuur, historie en ambacht. Diverse organisaties hun Erfgoed-vaardigheden tonen. De jaarlijkse afsluiting vindt plaats bij Mie Pieters in Heukelom alwaar wethouder Anne Cristien Spekle om 17.00 uur de jaarlijkse Monumentenprijs uit zal reiken.
Zie ook de leuke filmpjes over Levend Erfgoed die Oisterwijk in beeld maakte.
* Zorgcentrum De Vloet. Hier gaat ons bestuurslid Karin van den Heuvel tussen 14.30 u-16.30 u in gesprek met de bewoners. Verhalen en gedichten van en over vroeger.

Udenhout / Biezenmortel
Zaterdag 9 september
* In Udenhout staat de notaris centraal. Rondom dit thema heeft erfgoedcentrum 't Schoor n de tijdspanne 11.00-16.30 uur  aardig wat activiteiten georganiseerd (ondermeer een kunstveiling, boek over de Udenhoutse notarissen en openstelling heemcentrum ;t Schoor). ook is informatie te vinden in de folder van de gemenete Tilburg. 

De Kleine Meijerij wenst u mooie en leerzame Open Monumentendagen.