Wat gebeurt er in uw dorp?

Zoals jullie wellicht al hebben gezien, is de website van de heemkundekring aangepast. Nieuwe en actuele artikelen plaatsen we op de homepage. De statische informatie is naar de linkerkolom verplaatst.  Dat geeft ons gelegenheid om datgene wat er in de dorpen gebeurt in de etalage te zetten. Zo zijn er wellicht interessante lezingen of activiteitendagen. Ook nieuws bij vondsten, toewijzing van monumenten of onderscheidingen van jubilarissen zijn gelegenheden om dat via de website aan elkaar te tonen.

Al deze nieuwe verhalen over de dynamiek van het erfgoed in onze dorpen willen we graag op de website vertellen. Daar hebben we jullie voor nodig! Als inwoners van de dorpen zitten jullie immers het dichtst bij het vuur. Zet je aankondiging, oproep of nieuws op papier en stuur het als Wordbestand naar Petra Robben. Als je daarbij een eigen gemaakte foto hebt, kan zij die ook plaatsen. Aarzel niet over de schrijfstijl of grammaticafouten, die kunnen er door haar worden uitgehaald.

Laat zien wat er in uw dorp gebeurt op het gebied van erfgoed. Berkel-Enschot, Udenhout, Haaren, Oisterwijk, Esch, Moergestel! Zet het lokale erfgoed op de kaart én de website van Heemkundekring De Kleine Meierij.

Heb je een bericht en/of een foto? Stuur een e-mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Onderwijs centraal tijdens Open Monumentendag Berkel-Enschot

In de voortuin van Kerkstraat nr. 6 D staat een beeld van de Heilige Caecilia, patroonheilige van de Caeciliaschool. Samen met de voormalige school is dit beeld in 2019 op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Op de Open Monumentendagen 2020 wordt aandacht besteed aan dit kunstwerk, gemaakt door zuster Oda Swagemakers (1916-2006)

Bij de inzegening van de school in september 1955 beloofde Leon Swagemakers (van Villa De Lange Akker), vader van zuster Oda, aan het schoolbestuur een caeciliabeeld als geschenk. Op zaterdag 29 juni 1957 vond vóór de school de plechtige overdracht en zegening plaats van dit kunstwerk in aanwezigheid van de schooljeugd.

Het witte borstbeeld is van de heilige maagd Caecilia, op het beeld geschreven als H. Cecilia. Het stelt de Romeinse maagd Caecilia voor die de marteldood stierf voor haar geloof. Met de vleugel van haar beschermheilige achter zich, rijst ze op uit de kokende stoom, geflankeerd door het zwaard van de beul en de martelaarspalm. Haar handen maken het gebaar, dat in de geheimtaal van de eerste christenen duidt op de Drieëenheid: vader-zoon-heilige geest. Drie vingers van haar rechterhand zijn samen getrokken en één vinger van haar linkerhand wijst erna. Dit beeld is gemaakt door zuster Oda Swagemakers. Ze was een veelzijdig en begaafd kunstenares en maakte beelden in hout en steen. Voor ons dorp maakte ze naast dit beeld ook een modern hardstenen Mariabeeld met Jezuskind voor de herdenkingskapel in de Oude Toren.

Legende

De legende van de maagd Caecilia van Rome vertelt over deze telg uit het beroemde Romeinse geslacht der Caecilii. Ze leefde in de derde eeuw in Rome en werd al jong gedoopt. Ze werd tegen haar wil uitgehuwelijkt aan de heidense jongeman Valerianus. Zij probeerde haar verloofde tot het christendom te bekeren en zich te laten dopen. Het was de Romeinen echter verboden om christen te worden en tot God te bidden. Ze werd hiervoor gearresteerd, gemarteld en gefolterd. De beulen probeerden haar eerst met kokend water te doden. Toen dat niet lukte werd ze met het zwaard onthoofd. Al snel na haar gewelddadige dood werd ze door de eerste christenen als martelares vereerd.

Op zaterdag 12 en zondag 13 september 2020 tijdens de Open Monumentendagen in Berkel-Enschot wordt meer verteld over dit onderwerp. U kunt dan ook de Caecilia wandelroute lopen (2 km.) 

Werkgroep Open Monumentendag Berkel-Enschot

Jack van der Sanden

Foto: Peter Timmermans

Nieuw nummer De Kleine Meijerij # 01 2021

Het nieuwe nummer van De Kleine Meijerij is weer uit!

Niet alles wat schittert en blinkt is van goud…

Jaargang 2021 van het kwartaaltijdschrift van Heemkundekring De Kleine Meijerij opent met een artikel van Anton van Dorp, over een verrassingsvolle archeologische vindplaats, die in 2017 in Berkel-Enschot werd aangetroffen. Voorafgaand aan de uitvoering van bijv. bouwprojecten krijgen archeologen vaak de kans onderzoek te doen. Bij het onderzoek waarover dit artikel gaat, werden sporen van een nederzetting uit de vroege ijzertijd gevonden, ruim 2500 jaar geleden, waaronder een ingegraven voorraadpot van ca. 85 cm. hoog. 

Juwelier/opticien ben Bouwman is vele jaren een begrip geweest in Oisterwijk. Bouwman is onder andere gevestigd geweest in het pand aan de Dorpsstraat nummer 15 (anno 2021 zetelt hier de juwelier Mignon stijl in Trend). Martin van der Waals en Els Oomis doen in een rijk geïllustreerd artikel de historie van deze zaak ‘uit de doeken’.  

Joost van der Loo tekent voor een verhaal over Cijntje Simons, een inwoonster van Haaren die in 1978 honderd jaar werd, maar daar nog twee jaar aan wist toe te voegen. Het intrigerende in deze levensschets is dat Cijntje vanaf haar 50^e jaar 10 jaar ziek en bedlegerig is geweest. Uiteindelijk heeft een Tilburgse arts van joodse komaf, wiens verhaal in het artikel verweven is, haar kunnen genezen. 

In Oisterwijk was het lange tijd niet meer bekend dat er in 1896 door P. Cuypers, de bouwer van de ‘nieuwe’ Petruskerk, voor is gezorgd dat restanten van de ‘oude’ afgebroken Petruskerk aan het toen nieuwe Amsterdamse Rijksmuseum geschonken werden. Dankzij het feit dat steeds meer museale collecties via internet te zien zijn, kwamen deze schenkingen onlangs opnieuw aan het licht. Wim de Bakker verhaalt in zijn bijdrage aan dit nummer over deze bijzondere voorwerpen'.

In 2020 werd 75 Jaar vrijheid gevierd en lanceerde het Indisch Herinneringscentrum te Den Haag het programma ‘Huizen van Aankomst’, dat in het teken staat van de 350.000 personen die de vroegere kolonie Nederlands-Indië tussen 1945-1968 verlieten, en naar Nederland kwamen. Ook in Oisterwijk was een Huis van Aankomst, nl. vakantiepark De Staalberg aan de Scheibaan, nu een asielzoekerscentrum. Over twee mensen die in dit verband op De Staalberg verbleven hebben, handelt een artikel van de redactie. 

Twee ‘literatuur-signalementen’ besluiten deze editie van het kwartaaltijdschrift:

30 december 1920 – 30 december 2020. Herinnering aan Gerarda van der Heijden bij gelegenheid van haar 100^ste geboortedag. Een lezenswaardig boekje over de schoonmoeder van Karin van den Heuvel, door haar samengesteld met haar zoon Sjoerd.

Boxtel - 2020 in 366 verhalen. Een verhalenboek in het kader van de herindeling waarbij Esch bij Boxtel kwam. Met bijdragen van inwoners van de plaatsen die anno 2021 onder de gemeente Boxtel vallen.

Deze aflevering 4 van De Kleine Meijerij is verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk, bij Novy van Wezel te Moergestel en het Heemcentrum van De Kleine Meijerij aan de Spoorlaan 70 te Oisterwijk.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (prijs: Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren, 0411-622230 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Losse nummers van De Kleine Meijerij zijn ook verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk, in het Heemcentrum van De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) aan de Spoorlaan 70 en verder bij:
* Primera Koningsoord, Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40, 5296 NS te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy Van Wezel, Rootven 10, 5066 AW Moergestel;
* Fotogalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34, 5071 BE Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl

Nieuw nummer De Kleine Meijerij # 04 2020

Over genealogisch DNA-onderzoek, het hout van Udenhout, magneetvissers en de Hondsberg.

Het nieuwe nummer van het kwartaaltijdschrift van De Kleine Meijerij opent met een artikel van Berry en Frans van Gorkum. Zij beschrijven hoe genealogisch onderzoek via DNA verwantschap kan aantonen tussen personen die weliswaar dezelfde achternaam hebben, maar bijv. uit heel verschillende plaatsen afkomstig zijn. De Universiteit van Leuven begon in 2016 een groot onderzoek naar mensen die, naar archiefonderzoek uitwees, aan elkaar verwant zouden zijn. Berry (uit Brabant met Udenhoutse wortels) en Frans (uit Gelderland) deden mee aan dit onderzoek, en de verrassende resultaten worden in dit bijzondere artikel uitgebreid belicht. (Trouwfoto van Jan van Gorkum en Cita Köhnke, Udenhout 1945. (coll. B. van Gorkum))

Het landgoed De Hondsberg en Oisterwijk zijn in de loop der tijden sterk bij elkaar gaan horen. Wim de Bakker neemt in een verhelderend stuk de ontstaansgeschiedenis van dit landgoed op de korrel. Opgevoerd wordt o.a. een bewaard gebleven uitgiftebrief van een stuk land naast landgoed Durendael. Dit land zou de Hondsberg gaan heten. (Foto collectie W. van de Bakker)

Een kort, maar wel als een bom inslaand artikel van Anton van Dorp verhaalt van het opvissen van munitie uit WO 2 door zogenaamde ‘magneetvissers’. Er zit aan deze betrekkelijk nieuwe sport ook, dat mag duidelijk zijn, een gevaarlijke kant. Twee magneetvissers haalden afgelopen oktober het een en ander uit de Voorste stroom in Heukelom naar boven. Deze ‘vangsten’ worden hier beschreven.

Op 7 november verscheen bij uitgeverij Het Kwartier Van Oisterwijk het boek ‘De Gastjes’ van Ad van den Oord. Dit boek handelt over een arm volksbuurtje dat ooit in Oisterwijk bestond, en waar voorouders van de auteur hun woning hadden. Martin van der Waals beschrijft zijn ideeën en gevoel over dit boek in een artikel waarin ook zijn eigen voorouders als bewoners van De Gastjes ter sprake komen.

Schepenprotocollen zijn geschriften waarin de handelingen staan opgetekend van de lokale schepenbank, die destijds (vermoedelijk al enige tijd vóór 1213, toen de vrijheid Oisterwijk ontstond) het bestuur van diezelfde vrijheid vormde. Wim de Bakker belicht in zijn tweede artikel in dit nummer het oudste schepenprotocol van Oisterwijk. (Foto collectie W. van de Bakker)

Henk Haen schrijft in dit nummer over ‘het hout van Udenhout’. Al in de 13^e eeuw werd deze plaats omschreven als een niet in cultuur gebracht bos waaruit hout kon worden betrokken om er inkomsten uit te genereren. Udenhout leefde met hout, en veel aspecten daarvan komen in dit artikel voorbij.

Lauran Toorians geeft tenslotte een inkijk in het proefschift ‘Schrijven voor de schepenbank’ waarop Mark Vermeer afgelopen november in Utrecht promoveerde, en dat een technische en vooral paleografische analyse behelst van de schrijfcultuur in de middeleeuwse schepenbanken in de Meierij van ’s Hertogenbosch.

Alle artikelen zijn voorzien van mooie illustraties. Het blad bevat tevens de jaarindex 2020 en een index van alle literatuursignalementen, ook die van het laatste kwartaal, van het afgelopen jaar.

Webtip in dit nummer is de pagina van Erfgoedcentrum ’t Schoor Udenhout- Biezenmortel.

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (prijs: Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren, 0411-622230 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Losse nummers van De Kleine Meijerij zijn ook verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk, in het Heemcentrum van De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) aan de Spoorlaan 70 en verder bij:
* Primera Koningsoord, Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40, 5296 NS te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy Van Wezel, Rootven 10, 5066 AW Moergestel;
* Fotogalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34, 5071 BE Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl