Nieuw nummer De Kleine Meijerij # 04 2020

Over genealogisch DNA-onderzoek, het hout van Udenhout, magneetvissers en de Hondsberg.

Het nieuwe nummer van het kwartaaltijdschrift van De Kleine Meijerij opent met een artikel van Berry en Frans van Gorkum. Zij beschrijven hoe genealogisch onderzoek via DNA verwantschap kan aantonen tussen personen die weliswaar dezelfde achternaam hebben, maar bijv. uit heel verschillende plaatsen afkomstig zijn. De Universiteit van Leuven begon in 2016 een groot onderzoek naar mensen die, naar archiefonderzoek uitwees, aan elkaar verwant zouden zijn. Berry (uit Brabant met Udenhoutse wortels) en Frans (uit Gelderland) deden mee aan dit onderzoek, en de verrassende resultaten worden in dit bijzondere artikel uitgebreid belicht. (Trouwfoto van Jan van Gorkum en Cita Köhnke, Udenhout 1945. (coll. B. van Gorkum))

Het landgoed De Hondsberg en Oisterwijk zijn in de loop der tijden sterk bij elkaar gaan horen. Wim de Bakker neemt in een verhelderend stuk de ontstaansgeschiedenis van dit landgoed op de korrel. Opgevoerd wordt o.a. een bewaard gebleven uitgiftebrief van een stuk land naast landgoed Durendael. Dit land zou de Hondsberg gaan heten. (Foto collectie W. van de Bakker)

Een kort, maar wel als een bom inslaand artikel van Anton van Dorp verhaalt van het opvissen van munitie uit WO 2 door zogenaamde ‘magneetvissers’. Er zit aan deze betrekkelijk nieuwe sport ook, dat mag duidelijk zijn, een gevaarlijke kant. Twee magneetvissers haalden afgelopen oktober het een en ander uit de Voorste stroom in Heukelom naar boven. Deze ‘vangsten’ worden hier beschreven.

Op 7 november verscheen bij uitgeverij Het Kwartier Van Oisterwijk het boek ‘De Gastjes’ van Ad van den Oord. Dit boek handelt over een arm volksbuurtje dat ooit in Oisterwijk bestond, en waar voorouders van de auteur hun woning hadden. Martin van der Waals beschrijft zijn ideeën en gevoel over dit boek in een artikel waarin ook zijn eigen voorouders als bewoners van De Gastjes ter sprake komen.

Schepenprotocollen zijn geschriften waarin de handelingen staan opgetekend van de lokale schepenbank, die destijds (vermoedelijk al enige tijd vóór 1213, toen de vrijheid Oisterwijk ontstond) het bestuur van diezelfde vrijheid vormde. Wim de Bakker belicht in zijn tweede artikel in dit nummer het oudste schepenprotocol van Oisterwijk. (Foto collectie W. van de Bakker)

Henk Haen schrijft in dit nummer over ‘het hout van Udenhout’. Al in de 13^e eeuw werd deze plaats omschreven als een niet in cultuur gebracht bos waaruit hout kon worden betrokken om er inkomsten uit te genereren. Udenhout leefde met hout, en veel aspecten daarvan komen in dit artikel voorbij.

Lauran Toorians geeft tenslotte een inkijk in het proefschift ‘Schrijven voor de schepenbank’ waarop Mark Vermeer afgelopen november in Utrecht promoveerde, en dat een technische en vooral paleografische analyse behelst van de schrijfcultuur in de middeleeuwse schepenbanken in de Meierij van ’s Hertogenbosch.

Alle artikelen zijn voorzien van mooie illustraties. Het blad bevat tevens de jaarindex 2020 en een index van alle literatuursignalementen, ook die van het laatste kwartaal, van het afgelopen jaar.

Webtip in dit nummer is de pagina van Erfgoedcentrum ’t Schoor Udenhout- Biezenmortel.

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (prijs: Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren, 0411-622230 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Losse nummers van De Kleine Meijerij zijn ook verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk, in het Heemcentrum van De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) aan de Spoorlaan 70 en verder bij:
* Primera Koningsoord, Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40, 5296 NS te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy Van Wezel, Rootven 10, 5066 AW Moergestel;
* Fotogalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34, 5071 BE Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl

Nieuwsflits 2021 #02

Oisterwijkpuzzel

In deze tijd van lockdown en avondklok vormt legpuzzelen voor veel mensen een gezellig tijdverdrijf. Onze sponsor Boekhandel Oisterwijk heeft daarom een speciale Oisterwijkpuzzel uitgebracht. Voor een afbeelding zie de bijlage bij deze mail. Op de afbeelding zie je een café ergens in Oisterwijk, met aan de wanden allerlei afbeeldingen van alles wat Oisterwijk te bieden heeft. Je ziet door het raam van het café de Sint-Petruskerk en het standbeeld van Pater Poirters, er hangen schilderijen van Robèrt, de leerfabriek, de Kerkhovense molen natuurlijk nog veel meer moois. Boven de cafétafel hangt een lamp die in de boekhandel hangt, je vindt het stadswapen en de Oisterwijkse vlag terug en allerlei andere typische Oisterwijkse dingen zoals ook het boek Oisterwijk een geschiedenis van meer dan 800 jaar. De puzzel heeft 1000 stukjes, de afmeting compleet is 66 x 47 cm en hij kost € 18,99. Hij is te bestellen bij Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2, 5061 EJ Oisterwijk, 013 521 71 97 Boekhandel Oisterwijk e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Onderzoek Joden in Noord-Brabant 1930-1945

Erfgoed Brabant start een meerjarige studie naar Joden in Brabant in de periode 1930-1945. Het onderzoek zal tussen 2020 en 2024 worden uitgevoerd door promovendus Frank van Doorn. Het bekijkt de impact van sociale integratie op de overlevingskansen van Joden in Noord-Brabant met oog voor regionale verschillen binnen de provincie. De basis van het onderzoek is het verzamelen van biografische gegevens van de circa 4000 Joden die tussen 1930 en 1945 in Brabant woonden. Meer over dit onderzoek op: Onderzoek Joden Noord-Brabant 1930-1945.

Archieven Haaren bij Regionaal Archief Tilburg

Op 11 februari jl is wegens de herindeling van de gemeente Haaren ongeveer 100 meter archiefmateriaal van de gemeente Haaren uit de periode 1996-2015 overgebracht naar het Regionaal Archief Tilburg. Wilt u meer weten: Archief Haaren bij Regionaal Archief Tilburg.

Aanbieding: Boek De Brabantse spot- en scheldnamen

Er zijn talloze Brabantse spot- en scheldnamen. Caspar van de Ven stelde het boek ‘De Brabantse Spot- en scheldnamen’ samen. Daarin verzamelde hij ook treffende persoonskarakteriseringen die niet altijd ‘van huis uit’ een scheld- of spotnaam zijn. De spot- en scheldnamen komen uit het gebied van het historische hertogdom Brabant. Voor de leden van onze kring is dit boek nu verkrijgbaar tegen de sterk gereduceerde prijs van € 10,00 (excl. eventuele verzendkosten). Te bestellen door een Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

De verhuizing van het Heemcentrum

Hoewel er diverse gesprekken met gegadigden gaande zijn, hebben we helaas nog geen nieuw onderkomen gevonden. Toch wordt er door diverse vrijwilligers al hard gewerkt om onze collectie op te schonen, in te pakken en verhuisklaar te maken. Immers de tijd tot 1 juli, de datum waarop we ons Heemcentrum leeg moeten opleveren, is nog maar kort. Mocht u ons nu of te zijner tijd willen helpen met de verhuizing meldt u aan door een Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

De Kleine Meijerij meer dan 1.000 volgers op Facebook

1.000 volgers op Facebook! Heemcentrum De Kleine Meijerij heeft de magische grens van duizend volgers gepasseerd. Met een kleurrijke profielfoto en vrijwel dagelijks berichten over het materiële en immateriële erfgoed van de betrokken dorpen blijkt het sociale mediakanaal te werken. Het is Philo IJpelaar die dagelijks de berichten plaatst. Wat lezen we zoal? 

Bij kasteel De Strijdhoef in Udenhout is een informatiebord geplaatst door Erfgoedcentrum 't Schoor. Een tweede nieuwsbericht betreft de vondst van meer dan tweehonderd prehistorische graven in Berkel-Enschot, waarmee het dorp ineens op de archeologische kaart van Noord-Brabant staat als het gaat om urnenvelden. Wie dagelijks heemkundige informatie tot zich wil nemen kan dat ook fysiek doen, door het aanschaffen van een zogeheten Gerarduskalender 2021. De kalender belooft voor elke dag spreuken die opbeurend zijn, inspiratie bieden, recepten en weerweetjes. En dankzij Facebook weten we ook dat Haaren een nieuwe reuzin verwelkomde, namelijk Ariaoneke öt Haoren. 

Naast nieuwsberichten informeert Philo de lezers en Facebookvolgers over de lokale geschiedenissen, zoals Adriaen Poirters, een 17e-eeuwse priester en dichter die populaire moralistische boeken schreef. Ook worden Facebookvolgers geattendeerd op objecten, zoals de kar van Frans Stokkermans in Oisterwijk, of bakhuizen die we in heel Brabant nog kunnen zien. Verklaringen van namen, immaterieel erfgoed, gilden en tradities, dat alles komt voorbij wanneer je volger bent van Heemcentrum De Kleine Meijerij op Facebook. 

Omdat een sociaal mediakanaal zoals Facebook kleinschalig is en 'gemakkelijk' te vullen, kan degene die berichten plaatst actueel zijn. Een tweede verdienste van sociale media is, dat het niet alleen zenden van informatie is, maar dat volgers kunnen reageren en met elkaar in gesprek gaan. Kijken we dan eens naar uiteindelijk de meer dan duizend volgers dan zien we mensen uit het bredere erfgoedveld, mannen en vrouwen uit midden-Brabant, journalisten van Brabants Dagblad, ambtenaren, wetenschappers en inwoners van de dorpen die geschaard zijn onder Heemcentrum De Kleine Meijerij. 

De duizend gepasseerd! Chapeau voor de volgers van Facebook, maar vooral voor Philo IJpelaar die deze erfgoedcommunity op Facebook actueel houdt en daarmee een steeds groter wordend publiek bereikt. 

Boek en film over 'De gastjes' zijn uit

Ad van den Oord heeft het eerste exemplaar van zijn boek  De Gastjes uitgereikt aan zijn zoon Dorus. Volgens Van den Oord, die twintig jaar aan het boek werkte, is er een ‘last’ van zijn schouders gevallen nu hij de intrigerende en ontrafelde geschiedenis van zijn oma Janske Rokven in De Gastjes heeft doorgegeven aan de volgende generatie. Vanwege corona kon de geplande boekpresentatie helaas geen doorgang vinden. Dat gemis wordt echter goedgemaakt door de fraaie promotiefilm die Oisterwijk in Beeld maakte over De Gastjes, met glansrollen voor Gemma Copal (als Janske Rokven) en Peter Deen (als Janus Rokven). Deze korte film is online voor iedereen te zien op de website van Oisterwijk in Beeld Het boek De Gastjes is vanaf nu voor 19 euro te koop bij de uitgever Het Kwartier van Oisterwijk en in de Oisterwijkse boekhandels, bij Novy Moergestel en Livius te Tilburg.