NIEUWE AFLEVERING DE KLEINE MEIJERIJ

Op het terrein van Hotel de Leijhof aan de Oisterwijkse Heusdensebaan staat een ‘Thuja Plicata’, een meerstammige Reuzenlevensboom. Bomenkenner Mart van den Oever beschrijft in de nieuwste aflevering van het vlugschrift van De Kleine Meijerij deze boom en de locatie waarop hij staat op boeiende wijze.

Het nummer opent overigens met een verhaal over het aloude Moergestelse schuttersgilde. Frans Goris neemt ons mee terug naar de 17e eeuw (1658) Toen werd naar verluidt een kopie vervaardigd van de oude gildekaart van het gilde Sint Sebastiaan en Sint Barbara. De kopiist plaatste op het nieuwe voorblad een raadsel. De lezer wordt de kans geboden zelf het raadsel op te lossen.

Op 5 juni 2020 overleed de eminente heemkundige Jan Franken. Anton van Dorp schreef voor dit nummer een portret van Jan, dat ingaat op zijn grote kwaliteiten als schrijver, heemkundige, en maatschappelijk betrokken mens. Jan heeft veel voor de vereniging betekend, en dat komt in dit portret terecht op een mooie wijze tot uiting. 

De bijdrage van Petra Robben (Stadsmuseum Tilburg) gaat in op de kapel van Heukelom en de kruisbeelden op het Heuveltje in Berkel en het Zwaantje in Enschot. De kapelletjes en ‘crucifixen’, onderdeel van de volksdevotie, waren eigenlijk bedoeld om de gelovige katholieke mens in het openbaar te blijven wijzen op de noodzaak tot inkeer te komen.

De Essche Lia Martinali maakte, als eerbetoon aan de “Zwarte zusters van Esch” een beeld, dat op 17 maart 2020 werd geplaatst op de hoek van de Dorpsstraat en het Nieuwland. Anton van Dorp schrijft over het kunstwerk en de maakster ervan.

Mark Vermeer beschrijft het rechterlijk apparaat zoals dat in Oisterwijk functioneerde in de 16e eeuw. In onze tijd kennen we de ‘deurwaarders’, die als het ware de uitvoerende tak zijn van het rechterlijk stelsel. Hoe dit ‘systeem’ in de 16 eeuw werkte wordt in dit verhaal uitgebreid uiteengezet.

Joost van der Loo volgt in het eerste deel van zijn artikel ‘Een stamboom via de vrouwelijke lijn’ een dergelijke lijn in zijn eigen familie. Vanaf rond 1661 komen een tiental generaties aan bod. Er komen verschillende vrouwenlevens voorbij, van kloosterzuster tot ongehuwde moeder.
In het slotartikel van dit nummer vertelt Anton van Dorp erover hoe Johannes Vugs uit Enschot zijn melkdiploma behaalde, en over de geschiedenis van het ‘handmelken’. Dit stuk maakt duidelijk dat hier nog heel wat bij kwam kijken. 

Literatuursignalementen in dit nummer

• Brabants dagboek 1935-1950 van Hans Smulders.
• De 17e editie van Unentse sprokkels, waarin o.a. het jaarverslag van Heemcentrum ’t Schoor.
• Dragers van hoop is de titel van een nieuw boek over de Missiezusters van O.L.V. van Afrika.
• Plakplaatjes-verzamelalbum dat op initiatief van de Plus Supermarkt verscheen over Udenhout en Biezenmortel.
• Webtip is deze keer de webpagina van de Stichting Bernard van Dam/ Brabants dorpsleven.

Voor de inhoudsopgave zie: Inhoud De Kleine Meijerij 2020 # 02

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (prijs: Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren, 0411-622230 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Losse nummers van De Kleine Meijerij zijn ook verkrijgbaar bij Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk, in het Heemcentrum van De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) aan de Spoorlaan 70 en verder bij:
* Primera Koningsoord, Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40, 5296 NS te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy Van Wezel, Rootven 10, 5066 AW Moergestel;
* Fotogalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34, 5071 BE Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl

NIEUWE AFLEVERING DE KLEINE MEIJERIJ

Over de kruidenierswinkel van Lapien aan het Kerkplein in Oisterwijk, de in mei 1940 gesneuvelde dienstplichtig sergeant Adrianus (Jos) Denissen uit Berkel-Enschot en de ‘Zwarte Zusters’ uit Esch

Jaargang 71 van het heemkundetijdschrift van De Kleine Meijerij opent met een kleurrijk artikel van Martin van der Waals en Els Oomis (foto's) over de kruidenierswinkel van Lapien die vanaf de late 19^e eeuw aan het Oisterwijkse Kerkplein bestaan heeft, letterlijk onder de toren van de Petruskerk. Wout en Ries Lapien-van Riel namen de winkel in de jaren ’30 over. Nadat de winkel begin jaren ’60 van de vorige eeuw sloot, is het 19^e eeuwse interieur tot halverwege de jaren ’80 in het pand blijven staan. Toen het pand daarna werd verkocht, dreigde de ‘winkelopstand’ verloren te gaan. Uiteindelijk is het geheel door Marcel en Angèle van Riel van de sloop gered, en nadien in hun ‘monument van Riel’ in Heukelom in oorspronkelijke staat weer opgebouwd, en hier kan het nog altijd in volle glorie worden bekeken.
Uit de pen van Jan Denissen komt de biografische schets van zijn oom Adrianus (Jos) Denissen, een oom die hij nooit gekend heeft. Jos Denissen werd geboren in 1919 in Berkel-Enschot. Toen eind jaren ’30 de oorlogsdreiging toenam werd hij opgeroepen voor de dienst. Aanvankelijk was hij gelegerd in Den Bosch, maar later werd het Alblasserdam, als lid van het Eerste Regiment Wielrijders. Toende Tweede wereldoorlog uitbrak, werden door zijn regiment bij deze plaats stellingen betrokken. Op 11 mei raakte Jos in het vuur van de strijd dusdanig gewond, dat hij daags daarna aan die verwondingen overleed.
In Esch hebben in de loop van omstreeks een eeuw twee zusters-congregaties verbleven, de Witte’ Zusters van O.L.V. van Afrika en de ‘Zwarte’ Zusters van de Goddelijke Verlosser. Zij werden wit of zwart genoemd naar de kleur van hun kloosterkleding. Een uitgebreid artikel over de Zwarte Zusters van Esch van de hand van zr. A. M. Duivenvoorde vertelt over de lotgevallen van deze zusters in Esch, en die zich in deze plaats van lieverlee op meerdere vormen van zorg en onderwijs zijn gaan toeleggen. De Essche gemeenschap heeft veel aan de zusters te danken. Op 21 maart 2020 zal in Esch een monument voor de zusters onthuld worden.
Literatuursignalement in dit nieuwe nummer is het boek van Veronica Dènis over het leven van haar oud-oom, kunstschilder en bon-vivant Reinier Pijnenburg en zijn echtgenote Gertrude.
De webtip waarmee het nummer wordt afgesloten is deze keer gewijd aan de internetpagina ‘Reliwiki’, een database op het gebied van religieus erfgoed in Nederland: www.reliwiki.nl

Voor de inhoudsopgave zie: Inhoud De Kleine Meijerij aflevering 1

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren 0411-622230
Ook verkrijgbaar bij:
* Heemcentrum De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) Spoorlaan 70 te Oisterwijk;
* Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk;
* Primera Koningsoord, Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40 te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy van Wezel, Rootven 10 te Moergestel;
* FotoGalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34 te Udenhout.

NIEUWE AFLEVERING DE KLEINE MEIJERIJ

Over warme bakker en ‘ijscoman’ Theo van de Laar en Laag Heukelom
Dit laatste nummer van de 70^ste jaargang het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij bevat een mooi artikel van Martin van der Waals en Els Oomis over Oisterwijker Theo van de Laar (1928-1993). De in Sint-Oedenrode geboren Van de Laar was rond 1950 een bakkerij gestart in het pand Kerkstraat 93. Daar kwam al snel een winkel bij voor de verkoop van brood en banket. Begin jaren zestig besloten Theo en zijn vrouw Clasien de zaak uit te breiden met de productie en verkoop van consumptie-ijs en ging de naam ‘Het ijsbeertje’ de gevel en de ramen van hun winkelpand sieren. Ook werd de ijscokar van Van de Laar een bekend verschijnsel in Oisterwijk In 1985 sloot deze markante winkel.
Ad Habraken schrijft over Laag Heukelom en haar bewoners in het begin van de twintigste eeuw. Hij was de oudste van het gezin Habraken dat daar gewoond heeft. De herinneringen van zijn moeder vomden de aanleiding om zich wat meer te gaan verdiepen in de handel en wandel van deze agrarische woongemeenschap met ondermeer de families Verschuren, Van Rijsewijk, De Groot, De Rooij, Van Antwerpen, Van de Wouw en natuurlijk Mie Pieters en de Russische madame, mevrouw Eschauzier.
De brutale roofoverval op winkelierster Gertruda Piggen in Enschot in 1933 en de nasleep daarvan vormt het onderwerp van een artikel van Anton van Dorp over deze geruchtmakende zaak. Mevrouw Piggen werd in de vroege ochtend van 19 januari 1933 door twee jonge mannen in haar kruidenierswinkeltje beroofd. Haar winkeltje was gevestigd schuin tegenover de St. Caeciliakerk. Na een greep in de kas verdwenen de overvallers. Er ontstond een klopjacht en uiteindelijk konden zij in de kraag gegrepen worden in de tuin van villa Zonlicht te Heukelom bij mevrouw Eschauzier. 
Joost van der Loo verhaalt over vier honderdjarigen afkomstig van de Zandkant in Biezenmortel te weten Sjaan van Hal, Liza van den Langenberg,Tonia van den boer en kees Verdaasdonk.
Jeanne Traa-van Rijswijk gaat in haar slotartikel in op de recente geschiedenis van het pand Kastanjelaan 27 te Helvoirt. Dit keer met name over de familie van Driek, Pietje en Martina den Otter en de familie Kemps die dit pand bewoond hebben. Driek den Otter was een keuterboertje die daarnaast ook vracht vervoerde. Zijn werk veranderde toen hij in het kader van de ontginning van het Helvoirts Broek de leiding kreeg over het personeel dat de ontginningswerkzaamheden verrichtte. Zijn dochter Martina trouwde in 1941 met Frans Kemps.
Frank Scheffers besteedt in een In Memoriam aandacht aan het overlijden van de markante Udenhouter Harrie van Iersel, boomkweker, heemkundige van het eerste uur en ook een aantal jaren bestuurslid van de Heemkundekring De Kleine Meijerij.
Archivaris Yvonne Welings schrijft over Nelly van Scheepen en haar Oisterwijks vakantiedagboek uit 1939. 
In dit nummer verder de laatste Haarense zegswijzen uit de nalatenschap van Cees Verhoeven. De webtip gaat over het website www.brabantsegesneuvelden.nl : een digitale eregalerij voor alle omgekomen Brabantse militairen en verzetsplegers. De boekaankondigingen attenderen op verder op boeken zoals Verhalen over de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding van Udenhout en Biezenmortel, 140 jaar geschiedenis van ’t Hoekske 6-6a te Berkel-Enschot, de mooiste kastelen en voorname huizen van Brabant en een artikel in In Brabant over marokkaans aardewerk, gevonden in Moergestel.

Het nummer sluit met de Jaarinhoud.

Voor de inhoudsopgave zie: Inhoud De Kleine Meijerij aflevering 4

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren 0411-622230
Ook verkrijgbaar bij:
* Heemcentrum De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) Spoorlaan 70 te Oisterwijk;
* Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk;
* Primera, Winkelcentrum Eikenbosch te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40 te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy van Wezel, Rootven 10 te Moergestel;
* FotoGalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34 te Udenhout.

NIEUWE AFLEVERING DE KLEINE MEIJERIJ

Over ondermeer Oisterwijkers Gerard Mascherin en Jan Maissan en de helvoirtse burgemester Adrianus van Rijswijk

Dit derde nummer van het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij bevat een mooi artikel van Jan van Leest over het leven van de markante en technisch begaafde Oisterwijker Gerard Mascherin, plaatselijk beter bekend als Girt Maskerini. Gerard, zoon van Lorenzo Mascherin en Dien Horvers, was een technicus pur sang. Hij had gouden handjes, werkte bij Jan Merkelbach en opende in 1959 een eigen elektrozaak aan de Lind 71. Hij knutselde ooit een automobiel in elkaar, was een fervent radiozendamateur en eind jaren ’40 maakte hij ook een zelfbouw-televisie, recent geschonken aan Heemkundekring De Kleine Meijerij.
Frans Schure schrijft over zijn opa Jan Maissan die van 1896 tot 1906 in Oisterwijk woonde en als gediplomeerd Leraar tekenen in die tijd in Oisterwijk de tekenschool voor ambachtelijke beroepen heeft opgericht, een school die begon met 20 leerlingen. Het woonhuis van Jan en Henriëtte Maissan stond in de huidige doorgangsopening Kerkstraat-Poststraat. Het werd in 1968 afgebroken om de verbinding Hoogstraat-Baerdijk te realiseren.
Jeanne Traa-van Rijswijk gaat in op geschiedenis van het pand Kastanjelaan 27 te Helvoirt. Dit keer met name over een van de bewoners: de latere Helvoirtse burgemeester Adrianus Franciscus van Rijswijk en zijn familie waaronder ook pastoor Andreas van Rijswijk. Nadat er nieuwbouw was gepleegd aan de Kastanjelaan nummer 2 verkocht Adrianus het oude huis in 1914 aan de broers Hein en Antoon van Schijndel die er een café in begonnen (Thans café Heeren Janssen en cafetaria d’n Bolhoed).
Joost van der Loo vertelt aan de hand van de geschiedenis van de Udenhoutse familie Martinus Robben en Wilhelmina Martens hoe het familiekapitaal binnen de familie bleef en versnippering van boerderijen en landerijen voorkomen werd. Het volledige familievermogen kwam terecht bij hun enige kleinkind Mina Robben die later trouwde met Antoon Buijs.
Ook in dit nummer weer een aantal Haarense zegswijzen uit de nalatenschap van Cees Verhoeven. De webtip gaat over het E-magazine Brabantse kloosterwaarden. Jan Franken bespreekt onder de titel ‘Alles over de Russische Madame’ het recent verschenen en door Martin van der Waals geschreven boek (deel 10 in de Oisterwijkse Historische Brochurereeks) over deze uit Letland afkomstige dame die in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw in Heukelom woonde. De boekaankondigingen attenderen op verder op boeken zoals Groeten uit Berkel-Enschot, 100 jaar kerk en parochie Biezenmortel, Taxandria Voetbal 75 jaar, het door leden van onze kring samengestelde Jumbo-plaatjesboek Groeten uit Oisterwijk en de filmdocumentaire Op goede leest geschoeid van de Moergestelnaren Ad Wolfs Adr. Zn. en Hans van Brunschot.

Voor de inhoudsopgave zie: Inhoud De Kleine Meijerij aflevering 3

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren 0411-622230
Ook verkrijgbaar bij:
* Heemcentrum De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) Spoorlaan 70 te Oisterwijk;
* Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk;
* Primera, Winkelcentrum Eikenbosch te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40 te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy van Wezel, Rootven 10 te Moergestel;
* FotoGalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34 te Udenhout.

NIEUWE AFLEVERING DE KLEINE MEIJERIJ 
Over het bewogen leven van Wichman Gijtenbeek, een nieuwe schuur in Esch, Kastanjelaan 27 te Helvoirt en wetenswaardigheden over Oisterwijkse huisnummerstambomen

Dit tweede nummer van het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij opent met een artikel van Martin van der Waals over het bijzondere leven van Wichman Gijtenbeek (1894-1949). Tijdens de Eerste Wereldoorlog  werd Nijkerker Wichman Gijtenbeek als gemobiliseerd militair ingekwartierd in Oisterwijk. Hij leerde daar de Oisterwijkse Marianna van der Linden kennen en trouwde in 1916 met haar. Na de oorlog begon hij een grossierderij in suikerwerken (en biscuits) aan het Kerkeind en reed het dorp rond met eerste een bakfiets en later een bestelauto. Na het overlijden van Marianna hertrouwde hij 1934 met Geertruda van Grinsven en samen startten zij een grossierderij in herenkleding. Na opheffing van de Oisterwijkse zaak vertrok hij naar Den Bosch en later vestigde hij zich in Tilburg als grossier in gloeilampen en later in 1948 had hij een kleinhandel in textielgoederen. Zijn klaarblijkelijke toegenegenheid aan de Duitse bezetter zorgde ervoor dat hij na de oorlog werd veroordeeld wegens collaboratie. In 1949 kwam er een triest einde aan zijn leven.

Waar woonden mijn voorouders in Oisterwijk? Dat is een vraag die onderzoekers vandaag de dag vaak stellen. Niet makkelijk op te lossen, maar Wim de Bakker probeert hier wat handvatten voor te geven. In zijn artikel doet hij uit de doeken hoe op diverse manieren in de jaren 1810 tot 1948, het jaar waarin in Oisterwijk de huisnummering per straat werd ingevoerd de huizen in Oisterwijk genummerd werden. Naast een feitelijk opsomming van de ontwikkeling van de huisnummering geeft hij ook enkele concrete voorbeelden van individuele panden met hun “huisnummerstamboom” onder meer ook de panden waarover in het artikel over Wichman Gijtenbeek wordt gesproken.

Jeanne Traa-van Rijswijk gaat in op de geschiedenis van Kastanjelaan 27 te Helvoirt. Op die plek staat een bijzonder gemeentelijk monument dat gebouwd werd door de ooms van de latere Helvoirtse burgemeester Adriaan van Rijswijk. Op die plek stonden in 1823 3 kleine huisjes, eigendom van de weduwe Antonetta van de Pas-van Houtert waarin 4 gezinnen woonden met in totaal 25 personen.
Wie bekend is in Esch heeft in 2018 wellicht gezien dat op het erf van hoeve Witven een prachtige dwarsdeelschuur werd opgebouwd. Het betrof een uit Vlierden afkomstige schuur die daar werd afgebroken om in Esch weer te worden opgebouwd. Jan Timmers vertelt over die oude schuur , met bouwdelen uit 1565, die in Esch weer een nieuw leven kreeg. Een mooi voorbeeld van reanimatie van agrarisch bouwkundig erfgoed.

Ook in dit nummer weer een aantal Haarense zegswijzen uit de nalatenschap van Cees Verhoeven.
De webtip gaat over de relatie van Oisterwijk met operatie Market-Garden.
De boekaankondigingen attenderen op recent verschenen historische boeken zoals de Unentse Sprokkels en een uitgave over oorlogsmonumenten in het Nationaal park Loonse en Drunense Duinen, de door Oisterwijk Verbeeldt ontwikkelde wandelapp Oorlog in Oisterwijk Schaduwspel Wandelroute en een boek over ondermeer de voetsporen van Van Gogh in Brabant waaronder in Helvoirt.

Voor de inhoudsopgave zie: Inhoud De Kleine Meijerij nummer 2019-2

Bent u geen lid en wilt u een aflevering bestellen/kopen?

Losse nummers (Euro 6,00 excl. porto) zijn te bestellen bij het secretariaat: H. van Helvert, Plataanlaan 6, 5076 ED Haaren 0411-622230
Ook verkrijgbaar bij:
* Heemcentrum De Kleine Meijerij (vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur) Spoorlaan 70 te Oisterwijk;
* Boekhandel Oisterwijk, Kerkstraat 2 te Oisterwijk;
* Primera, Winkelcentrum Eikenbosch te Berkel-Enschot;
* Spar Kuijpers, Looiershof 40 te Esch;
* Albert Heijn, Monseigneur Bekkersplein 3 te Haaren;
* Mitra Slijterij, Kerkstraat 30 te Helvoirt;
* Novy van Wezel, Rootven 10 te Moergestel;
* FotoGalerie Angelique, Kreitenmolenstraat 34 te Udenhout.